من (راوی آنلاین) اینجا هستم تا با روایت های ارزشمند و کاربردی در زمینه های مختلف، بهت کمک کنم تا آگاهتر بشی، بهتر رشد کنی و با اطمینان بیشتری تو مسیر پیشرفتت قدم برداری. من در زمینه های مختلف روایت گری میکنم تا آگاهی بیشتری کسب کنی. ❤️

شروط ضمن عقد ازدواج چیه و چطور میتونه ازت حمایت کنه؟
وقتی عقد نکاح توی دفترخونه ثبت میشه، علاوه بر مهریه و شرایط اصلی ازدواج، یه سری شروط ضمن عقد هم وجود داره که یا از قبل توی سند رسمی ازدواج چاپ شده یا اینکه خودت و همسرت میتونین شرطهای دیگهای رو اضافه کنین. در ادامه همراه با راوی حقوقی باشید.
این شرطها در واقع امتیازهایی هستن که زن یا مرد میتونن برای آیندهی زندگی مشترکشون در نظر بگیرن تا اگر مشکلی پیش اومد، ازشون حمایت قانونی بشه.
وقتی پای ازدواج به میون میاد، خیلیها فکر میکنن همهچیز خلاصه میشه توی مهریه، جشن عروسی و ثبت رسمی عقد توی دفترخونه. اما واقعیت اینه که ازدواج فقط یه پیوند عاطفی نیست، بلکه یک قرارداد حقوقی و رسمی محسوب میشه. درست مثل هر قرارداد دیگهای، توی ازدواج هم دو طرف میتونن شرایط و توافقهایی اضافه کنن تا زندگی مشترکشون با آرامش بیشتری پیش بره. به این توافقها میگن شروط ضمن عقد.
شروط ضمن عقد در واقع امتیازهایی هستن که زن و مرد میتونن از همون لحظه عقد برای خودشون در نظر بگیرن و بهصورت رسمی داخل عقدنامه بیارن. خیلیها موقع امضا کردن دفترچه عقد، به خاطر هیجان اون لحظه یا ناآگاهی، اصلاً به این بخش توجه نمیکنن؛ در حالیکه این شرطها میتونن در آینده نقش نجاتدهنده داشته باشن.
تصور کن یه زن بعد از ازدواج بخواد ادامه تحصیل بده، ولی شوهرش اجازه نده. یا بخواد برای یه فرصت کاری یا حتی یه سفر شخصی به خارج از کشور بره، اما به مشکل «اجازه خروج» بخوره. یا حتی بخواد در شرایط سخت، بدون کشوقوسهای طولانی دادگاه، از همسرش جدا بشه. همهی اینها توی قانون ایران بهطور پیشفرض در اختیار مرده. حالا اگه زن از قبل شرط گذاشته باشه و شوهر امضا کرده باشه، میتونه به راحتی از این حقوق استفاده کنه.
از اون طرف، مردها هم میتونن شرطهایی اضافه کنن؛ مثلاً شرط کنن زن در شرایط خاصی مهریه رو ببخشه یا اجازه ازدواج مجدد بده. یعنی این شروط فقط برای حمایت از زن نیست، بلکه یک ابزار قانونی برای تنظیم رابطهی برابرتر بین دو طرف محسوب میشه.
به زبان ساده، من میتونم بگم شروط ضمن عقد یه جور بیمهی حقوقی برای زندگی مشترکه. ممکنه هیچوقت بهش نیاز پیدا نکنی، اما اگه روزی زندگی روی دور بحران افتاد، همون شرطهای کوچیک توی عقدنامه میتونن ازت حمایت کنن و مسیرت رو هموار کنن. به همین خاطر، خیلی از مشاوران حقوقی مثل تیم «راوی حقوقی» توصیه میکنن قبل از امضا کردن عقدنامه، حتماً شرطها رو بخونی، بفهمی و آگاهانه امضا کنی.
ادامه مقدمه با روایت داستانی
حالا بذار یه مثال واقعیتر بزنم تا بهتر متوجه بشی چرا شروط ضمن عقد اینقدر مهمن. فرض کن سارا و رضا توی یه مهمونی خانوادگی با هم آشنا شدن، عاشق شدن و تصمیم گرفتن ازدواج کنن. روز عقد، وقتی دفترخونه رفتن، خانوادهها بیشتر درگیر مهریه بودن؛ اینکه سکه باشه یا پول نقد. هیچکس به بخش شروط ضمن عقد توجهی نکرد. چند سال بعد، سارا تصمیم گرفت برای ادامه تحصیل فوقلیسانس به خارج از کشور بره. اما مشکل اینجا بود که طبق قانون، برای گرفتن گذرنامه و خروج از کشور نیاز به اجازهی کتبی شوهر داشت. رضا هم به دلایلی حاضر به امضا نشد. نتیجه چی شد؟ سارا هم فرصت تحصیلی رو از دست داد، هم دلخوری بزرگی توی زندگیش به وجود اومد.
حالا یه داستان دیگه. مینا و آرش هم همزمان با ازدواجشون، از قبل با مشاورهی یک وکیل شرط کردن که مینا حق ادامه تحصیل و اشتغال داشته باشه و حق خروج از کشور رو هم تو عقدنامه نوشتن. چند سال بعد مینا یه موقعیت کاری خوب خارج از ایران به دست آورد. وقتی گذرنامه گرفت، بدون هیچ دردسری تونست از شرط قانونی خودش استفاده کنه و به سفر کاری بره. چون اون شرط رسمی توی عقدنامه ثبت شده بود، هیچکس نمیتونست جلوش رو بگیره.
این دو داستان نشون میده که تفاوت فقط توی چند خط ساده توی عقدنامهست؛ خطهایی که خیلیها ازش میگذرن ولی میتونه مسیر زندگی یک نفر رو کاملاً تغییر بده.
پس میشه گفت شروط ضمن عقد، چیزی بیشتر از یه سری کلمات روی کاغذه؛ در واقع ضمانت اجرایی قانون برای حقوق زن و مرد توی زندگی مشترکه. من همیشه به این بخش مثل یه چتر نگاه میکنم؛ شاید آسمون همیشه صاف باشه، ولی وقتی بارون گرفت، داشتن یه چتر میتونه نجاتت بده.
شروط ضمن عقد ازدواج چیه؟
به زبان ساده یعنی یه سری توافقات اضافه که زن و مرد همزمان با عقد نکاح میپذیرن. این شروط میتونن:
عنوان شرط | دستهبندی |
---|---|
حق اشتغال زن | حقوق اجتماعی |
حق ادامه تحصیل زن | حقوق اجتماعی |
حق تعیین محل سکونت | حقوق خانوادگی |
حق خروج از کشور با اجازه کتبی شوهر (وکالت در خروج) | حقوق اجتماعی |
وکالت زن در طلاق (حق طلاق) | حقوق خانوادگی |
وکالت زن در بذل مهریه و اخذ طلاق | حقوق مالی – خانوادگی |
وکالت زن در مراجعه به دادگاهها و ادارات | حقوق قضایی |
حضانت فرزندان بعد از طلاق در شرایط خاص | حقوق خانوادگی |
گرفتن وام و تسهیلات به نام زن | حقوق مالی |
انتقال نصف داراییهای مرد پس از طلاق (به نفع زن) | حقوق مالی |
انتخاب شغل توسط زن بدون محدودیت شوهر | حقوق اجتماعی |
ادامه فعالیتهای اجتماعی، فرهنگی و سیاسی زن | حقوق اجتماعی |
اجازه سفر داخلی و بینالمللی زن بدون نیاز به اجازه شوهر | حقوق اجتماعی |
منع ازدواج مجدد مرد بدون رضایت همسر اول | حقوق خانوادگی |
محدودیت در اختیار مرد برای طلاق یکطرفه | حقوق خانوادگی |
تقسیم اموال و داراییهای مشترک زندگی | حقوق مالی |
ارث برابر در بخشی از اموال (با توافق و وصیتنامه) | حقوق مالی |
تعیین تکلیف نفقه در شرایط خاص | حقوق مالی |
ضمانت اجرای مهریه به شکل قسطی یا نقدی مشخص | حقوق مالی |
ممنوعیت انتقال محل سکونت بدون رضایت زن | حقوق خانوادگی |
مشارکت زن در درآمد مرد یا داراییهای مشترک | حقوق مالی |
ایجاد حساب مشترک بانکی برای هزینههای زندگی | حقوق مالی |
تعلق گرفتن بخشی از سود کسبوکار مرد به زن | حقوق مالی |
انتخاب وکیل یا مشاور حقوقی ثابت برای اختلافات | حقوق قضایی |
تعهد مرد به بیمه کردن زن (درمان، بازنشستگی، عمر) | حقوق مالی – رفاهی |
تعیین تکلیف حضانت و هزینههای فرزندان در طلاق | حقوق خانوادگی |
منع خشونت خانگی و ضمانت پیگیری قانونی | حقوق خانوادگی |
اعطای نمایندگی به زن در اموال و شرکتهای مرد | حقوق مالی |
تعیین محل زندگی در شهر یا کشور خاص | حقوق خانوادگی |
اجازه داشتن پاسپورت مستقل برای زن | حقوق اجتماعی |
انتقال سند ملک یا خودرو به نام زن در صورت درخواست | حقوق مالی |
پرداخت هزینههای تحصیل فرزندان تا پایان دانشگاه | حقوق خانوادگی – مالی |
تعیین نحوه حل اختلاف از طریق داوری یا مشاوره | حقوق قضایی |
مهمترین شروط چاپی عقدنامه
طبق عقدنامههای رسمی ایران، این شرطها اگه توسط زوج امضا بشن، زن میتونه ازشون استفاده کنه:
۱. شرط وکالت در طلاق (حق طلاق)
طبق قانون ایران، حق طلاق بهطور پیشفرض با مرده. اما اگه این شرط توی عقدنامه امضا بشه، زن وکیل شوهر میشه و میتونه هر زمان که لازم دید، بدون نیاز به اثبات عُسر و حَرَج (یعنی سختی شدید زندگی)، خودش برای طلاق اقدام کنه. این یکی از مهمترین شروطیه که خیلی از وکلا همیشه پیشنهاد میکنن.
۲. شرط حق تعیین محل سکونت
بهطور عادی، انتخاب محل زندگی با شوهره و زن باید از اون تبعیت کنه. ولی اگه این شرط امضا بشه، زن میتونه خودش محل سکونتش رو انتخاب کنه و مجبور نیست بدون رضایت به شهر یا محلهای که دوست نداره بره.
۳. شرط حق ادامه تحصیل
خیلی وقتا بعد از ازدواج، اختلاف اصلی سر ادامه تحصیل زن پیش میاد. این شرط تضمین میکنه که زن هر مقطعی بخواد درس بخونه، مرد نمیتونه مانعش بشه.
۴. شرط حق اشتغال
طبق قانون، شوهر میتونه جلوی کار کردن زن رو بگیره اگه کار زن با «مصالح خانوادگی» یا «شأن مرد» در تضاد باشه. ولی با این شرط، زن بدون نیاز به اجازه و محدودیت شوهر میتونه شاغل بشه.
۵. شرط حق خروج از کشور (وکالت در دریافت گذرنامه)
زن برای گرفتن گذرنامه و خروج از کشور نیاز به اجازه کتبی همسر داره. ولی وقتی این شرط امضا بشه، زن مستقلاً میتونه گذرنامه بگیره و برای سفرهای کاری یا شخصی از کشور خارج بشه.
۶. شرط انتقال نصف داراییهای مرد پس از طلاق
یکی از شروط مهم اینه که اگر مرد بدون دلیل موجه و بهصورت یکطرفه زن رو طلاق بده، باید نصف اموال و داراییهایی رو که بعد از ازدواج به دست آورده، به زن منتقل کنه. این شرط درواقع یه نوع ضمانت مالی برای زن محسوب میشه.
۷. شرط حضانت فرزندان در شرایط خاص
حضانت بچهها در حالت عادی طبق قانون به پدر داده میشه. اما با امضای این شرط، زن در شرایط خاصی (مثلاً بعد از طلاق یا فوت پدر) میتونه حضانت فرزندان رو بگیره.
۸. شرط وکالت در مراجعه به دادگاهها و ادارات
با این شرط، زن میتونه بدون نیاز به حضور یا اجازه شوهر، کارهای اداری، قضایی و حقوقی رو به نام خودش یا به عنوان وکیل از طرف شوهر انجام بده.
عنوان شرط | توضیح کوتاه | اثر حمایتی برای زن |
---|---|---|
وکالت در طلاق (حق طلاق) | زن وکیل مرد میشه برای گرفتن طلاق | زن بدون اثبات عسر و حرج میتونه طلاق بگیره |
حق تعیین محل سکونت | اختیار انتخاب محل زندگی با زن هم خواهد بود | زن مجبور به سکونت در شهر یا محله دلخواه شوهر نمیشه |
حق ادامه تحصیل | زن میتونه در هر مقطع ادامه تحصیل بده | شوهر نمیتونه جلوی تحصیل زن رو بگیره |
حق اشتغال | اختیار کار کردن بدون محدودیت شوهر | زن میتونه آزادانه شاغل باشه |
حق خروج از کشور | زن وکیل در گرفتن گذرنامه و سفر میشه | زن میتونه مستقل از شوهر سفر خارجی بره |
انتقال نصف داراییهای مرد پس از طلاق | نصف داراییهای بعد از ازدواج در صورت طلاق یکطرفه منتقل میشه | حمایت مالی برای زن بعد از طلاق |
حضانت فرزندان در شرایط خاص | حضانت فرزند با توافق به زن داده میشه | زن میتونه حضانت رو در شرایط خاص به دست بگیره |
وکالت در مراجعه به دادگاهها و ادارات | زن حق مراجعه یا وکالت در کارهای قضایی و اداری داره | زن بدون اجازه شوهر امور حقوقی و اداری خودش رو پیش میبره |
چطور میتونه ازت حمایت کنه؟
این شرطها دقیقاً همونجایی به درد میخورن که زندگی مشترک به مشکل میخوره. چند مثال:
-
اگه شوهرت اجازه نده کار کنی یا درس بخونی، ولی این شرط تو عقدنامه امضا شده باشه، قانون پشتته و میتونی ادامه بدی.
-
اگه به مشکل جدی خوردی و بخوای طلاق بگیری، داشتن وکالت در طلاق باعث میشه مجبور نباشی سالها دنبال اثبات عسر و حرج باشی.
-
اگه شوهرت نخواست گذرنامهات رو امضا کنه، با داشتن شرط حق خروج از کشور راحت میتونی اقدام کنی.
آیا مرد هم میتونه شرط بذاره؟
بله؛ «مرد هم میتونه شرط بذاره». من خیلی کامل و شستهرفته برات باز میکنم که «چه چیزهایی رو میشه شرط کرد، چه چیزهایی رو نه، ضمانت اجراش چیه و چطور درست تو عقدنامه یا عقدِ خارجِ لازم بنویسی» تا فردا روز، قابل استناد و قابل اجرا باشه.
مبنای حقوقیِ امکان شرطگذاری برای مرد
اصل داستان اینه که قانون گفته «دو طرف عقد ازدواج میتونن هر شرطی که خلاف ذات نکاح نباشه تو خود عقد یا تو یه عقدِ لازمِ دیگه بگنجونن». یعنی شرط فقط برای زن نیست؛ هر دو طرف میتونن شرط بذارن. این حکم صریحِ ماده ۱۱۱۹ ق.م.ه، که نمونههایی هم زده (مثل ازدواج مجدد شوهر، ترک انفاق و…)، ولی لیستش تمثیلیه نه حصری؛ یعنی دستت بازه، به شرط رعایت خطقرمزها.
خطقرمزها چیان؟ قانون تو مواد ۲۳۲ و ۲۳۳ گفته هر شرطی که «نامشروع»، «غیرمقدور»، «بیفایده» باشه باطله؛ و اگر «خلاف مقتضای عقد» یا «مجهولِ موجدِ جهل به عوضین» باشه، حتی میتونه عقد رو هم باطل کنه. پس شرط باید روشن، قابل انجام و مطابق قانون باشه.
از اون طرف، چند تا قاعدهی پیشفرض هم تو زندگی مشترک هست که میتونی با شرط، نحوهی اجراش رو تنظیم کنی؛ مثلاً محل سکونت بهطور پیشفرض با شوهره (ماده ۱۱۱۴)، و امکان واگذاری یا تنظیمش با شرط هست؛ یا شوهر حق داره زن رو از شغلی که «منافیِ مصالح خانواده یا حیثیات»ه منع کنه (ماده ۱۱۱۷) که میشه دقیق و قراردادی تنظیمش کرد تا محل اختلاف نشه.
نکتهی مهم: اگر «شرطِ صِفت» بذاری. مثلاً صفت مشخصی برای همسر آینده و بعد معلوم بشه اون وصف نبوده، طبق ماده ۱۱۲۸، حق فسخ برای طرف شرطگذار ایجاد میشه. این فقط دربارهی «شرط صفت»ه و ابزار قویایه، پس اگر لازم داری، دقیق بنویس.
چه نوع شرطهایی مرد میتونه بگذاره؟
من برای شفافیت، انواع متعارف و قابلِ اجرا رو دستهبندی میکنم. (همهی اینها باید «روشن، قابل سنجش، زماندار و با ضمانت اجرا» نوشته بشه.)
-
شرطِ فعل (انجام کاری از سوی زن)
-
سکونت در شهر/محله/خانهی مشخص یا عدم نقلمکان بدون توافق کتبی طرفین (با لحاظ ماده ۱۱۱۴).
-
هماهنگی قبلی برای سفرهای بلندمدت داخلی؛ و برای سفر خارجی، چون صدور گذرنامه برای زن متأهل حسب قانون نیازمند اجازه شوهره، میتونی شیوه و معیار «اجازه/عدم اجازه» رو شفاف بنویسی تا محل اختلاف نشه. (اصلِ الزام قانونی جداست؛ شرط قراردادی کار رو شفاف میکنه.)
-
مدیریت مالی مشخص: ایجاد حساب مشترک، تقسیم درصدیِ هزینههای جاری، سقف برداشت از حساب مشترک، ارائه گزارش مخارج خانوادگی در بازههای معین.
-
ارائهی برنامهی زمانبندی برای تحصیل/اشتغال که با مصالح خانواده تعارض ایجاد نکنه؛ یا تعهد به عدم اشتغال در «فهرست مشاغل مشخص» که قبلاً مصداقاً توافق میکنین (برای جلوگیری از تفسیر سلیقهایِ ماده ۱۱۱۷).
-
معرفی داور یا مشاور خانواده در اختلافات قبل از مراجعه به دادگاه (الزام به داوری/میانجیگری قراردادی).
-
شرطِ ترکِ فعل (ترک کاری از سوی زن)
-
عدم اشتغال به مشاغل معینِ فهرستشده (صرفاً همونهایی که از پیش بهاتفاق احصا میکنین).
-
عدم تغییر محل سکونتِ مستقل بدون رضایت کتبی زوج.
-
عدم خروج طولانیمدتِ فرزند از شهر/کشور بدون رضایت کتبی پدر (ولی یادت باشه حضانت و سفر طفل همیشه تابع «مصلحت طفل»ه و دادگاه میتونه خلاف شرط هم تصمیم بگیره).
-
شرطِ صفت
-
داشتن مدرک تحصیلی مشخص، سلامت پزشکیِ خاص (با ذکر دقیق و قابل اثبات)، یا سایر اوصاف مهم. تخلف از این قسم میتونه خیار فسخ بده (ماده ۱۱۲۸).
-
شرطِ نتیجه
-
توافقهای مالی مشروط به وقوعِ رویدادها؛ مثل اینکه «در صورت طلاق به درخواست زوجه (بدون عُسر و حَرج)، زوجه متعهد به بذلِ X سکه از مهریه باشد» یا «در صورت تخلف از شرط، مبلغ معینی بهعنوان وجهالتزام پرداخت شود». (اینها تعهدات مالیاند و در عمل قابل اجرا.)
چه چیزهایی رو «نمیتونی» شرط کنی یا باید با احتیاط زیاد بنویسی؟
-
هر شرطی که «خلاف مقتضای نکاح» باشه (مثلاً شرطی که ماهیت زوجیت یا حقوق اساسی رو بیاثر کنه) یا «نامشروع/غیرمقدور/بیفایده» باشه، باطله؛ و بعضیهاش حتی عقد رو هم میپرونه (مواد ۲۳۲ و ۲۳۳).
-
شرطهایی که «نظم عمومی» یا «قواعد آمره» رو میزنن، مثل توافقی که حضانت طفل را برای آینده و بدون رعایت مصلحت او بهطور مطلق از یکی سلب کند؛ دادگاه مقید به آن نیست.
-
شرطهایی که «مجهول» و قابل سنجش نیستن (مثلاً «رفتار خوب» بدون معیار)؛ اینها محل اختلاف میشن و ارزش اجراییشون پایینه.
-
شرطِ «طلاق خودکار» با وقوع یک واقعه (شرط فاسخ نکاح)؛ چنین شرطی خلاف مقتضای عقد تلقی میشه. ابزار درست برای مدیریت این ریسکها «وجهالتزام»، «سازوکار داوری» یا «وکالتهای مرتبط»ه، نه شرطِ انحلالِ خودکار.
ضمانت اجرا و اثر تخلف از شرط
-
در «شرطِ فعل/ترکِ فعل»، ابتدا میتونی الزام به انجام/ترک را از دادگاه بخوای؛ اگر نشد، خسارت و «وجهالتزام» مطالبه میشه. (پس حتماً برای هر شرط، وجهالتزامِ عددی و قابل وصول بنویس.)
-
در «شرطِ صفت»، طبق ماده ۱۱۲۸، حق فسخ ممکنه بهوجود بیاد—به شرطی که وصف دقیق، مهم و قابل اثبات باشه.
-
مرد ذاتاً حق طلاق داره؛ پس اگر قصه به طلاق کشید، میتونی در متن شرطها آثاری مثل «بذلِ بخشی از مهریه توسط زوجه عندالوقوع طلاق به درخواست زوجه» یا «کاهش/افزایش تعهدات مالی طرف متخلّف» رو هم تعبیه کنی (سازوکارهای مالی قراردادی).
کِی و کجا بنویسم که بعداً قابل رجوع/توجیه نباشه؟
دو مسیر استاندارد دارم:
-
«بند سایر شروط» در سند نکاحیه: متن کوتاه، روشن و با وجهالتزام عددی. این مسیر رایجه.
-
«عقدِ خارجِ لازم» در دفترخانه اسناد رسمی: برای تعهدات حساستر (مثل داوری اجباری، وجهالتزامهای سنگین، یا تعهدات مالی مشروط)، بهتره همزمان یا بلافاصله با عقد نکاح، یک سند رسمیِ لازمالوفا هم تنظیم کنی تا عدماللزوم نکاح، دست کسی رو برای برهمزدنِ شرطها باز نذاره. ماده ۱۱۱۹ هم همین امکان رو صریح داده.
نمونهعبارتهای قابل استفاده (قابل ویرایش بر اساس نیاز)
-
«زوجه متعهد است تا پایان سال … در شهر … سکونت داشته باشد و بدون جلب رضایت کتبی زوج، تغییر محل سکونت ندهد. در صورت تخلف، متعهدٌله مستحق دریافت مبلغ … ریال بهعنوان وجهالتزام است.»
-
«زوجه متعهد است از اشتغال در مشاغل مشروحه ذیل خودداری نماید: … . در صورت تخلف، زوجه ملزم به ترک شغل ظرف … روز و پرداخت مبلغ … ریال وجهالتزام خواهد بود.»
-
«طرفین توافق نمودند کلیه اختلافات ناشی از زندگی مشترک ابتدا مطابق ماده ۴۵۴ قانون آیین دادرسی مدنی از طریق داوری آقای/خانم … ظرف … روز حلوفصل شود و تا پایان فرایند داوری، هیچیک حق طرح دعوا در مرجع قضایی را نداشته باشند؛ جز برای اقدامات تأمینی. هزینهها بالسویه است.»
-
«در صورت درخواست طلاق از سوی زوجه بدون اثبات عُسر و حَرَج، زوجه متعهد است … سکه تمام بهار آزادی از مهریهی خود را عندالمطالبه به زوج بذل نماید. زوج نیز وکالت در قبول بذل را دارد.»
-
«زوجه متعهد است برای سفرهای خارجیِ بیش از … روز، حداقل … روز قبل، مراتب را به زوج اعلام و هماهنگ نماید. عدم رعایت موجب تعلق وجهالتزام … ریال است.»
-
«طرفین توافق نمودند حساب بانکی مشترک شماره … برای هزینههای خانواده افتتاح و حداقل ماهانه … درصد از درآمد هر یک به آن واریز شود. تخلف هر ماه، مستوجب وجهالتزام … ریال است.»
-
«زوجه اقرار و تعهد نمود در صورت خروج دائم فرزند مشترک از کشور، اخذ رضایت کتبی پدر الزامی است؛ تشخیص موارد اضطراری و مصلحت طفل با دادگاه خواهد بود.»
-
«در صورتی که هر یک از اوصاف زیر که مبنای عقد بوده، پس از عقد منتفی/کاذب بودن آن احراز شود، برای زوج حق فسخ مطابق ماده ۱۱۲۸ قانون مدنی ایجاد میشود: … (اوصاف را دقیق و قابل اثبات بنویس).»
چند نکتهی خیلی مهمِ اجرایی که من همیشه رعایت میکنم
-
شرطها باید «مصَداقی، عدددار و زماندار» باشن؛ نه کلی و اخلاقی.
-
برای هر شرط، «وجهالتزام» مشخص کن تا بهجای جدلهای فرسایشی، ابزار عملی داشته باشی.
-
هرجا پای «حقوق طفل» میاد وسط، یادت باشه داوری نهایی با دادگاه و «مصلحت طفل»ه؛ شرط شما دلیل میاره ولی حکم قطعی نیست.
-
اگر شرطی بهنفع توست اما ممکنه بعداً طرف مقابل ادعای اکراه/ابهام کنه، حتماً تو دفترخانه اسناد رسمی و با توضیحات کامل تنظیمش کن.
-
از «تداخل با قواعد آمره» دوری کن؛ همون خطقرمزهای مواد ۲۳۲ و ۲۳۳.
مرد هم کاملاً میتونه شرط بذاره (بهاستناد ماده ۱۱۱۹) به شرط اینکه شرطها «مشروع، قابل اجرا، روشن و مخالف مقتضای عقد» نباشن. برای محل سکونت و اشتغال هم که پیشفرضهای قانونی داریم (۱۱۱۴ و ۱۱۱۷)، بهتره قرارداداً دقیقشون کنیم تا تفسیر شخصی به اختلاف نکشه. اگر «شرطِ صفت» میذاری، ماده ۱۱۲۸ ابزار فسخه. اما فقط وقتی وصف رو دقیق و مهم نوشته باشی. در نهایت، همهچیز با «وجهالتزامِ درست»، «عبارتبندی شفاف» و در موارد حساس «سند رسمیِ لازمالاجرا» خیالت رو راحت میکنه.
جمع بندی
ازدواج در ایران فقط یک پیوند عاطفی نیست، بلکه یک قرارداد رسمی و حقوقی محسوب میشه. مثل هر قرارداد دیگهای، دو طرف میتونن علاوه بر شرایط اصلی، توافقها و شرطهای دیگهای رو هم وارد متن عقدنامه کنن. به این توافقها میگن شروط ضمن عقد.
این شروط به دو دسته تقسیم میشن:
-
شروط چاپی عقدنامه که بهطور پیشفرض در دفترچه ازدواج وجود دارن (مثل حق تحصیل، حق اشتغال، حق خروج از کشور، وکالت در طلاق و انتقال نصف داراییهای مرد پس از طلاق یکطرفه).
-
شروط توافقی اضافه که زن یا مرد میتونن با هم در موردش توافق کنن و به عقدنامه یا سند رسمی جداگانه اضافه کنن.
این شرطها برای زن میتونن نقش یک چتر حمایتی جدی داشته باشن. مثلاً اگه شوهر نخواست اجازهی تحصیل یا خروج از کشور بده، زن با استناد به شرطهای امضاشده میتونه به حق خودش برسه. یا در صورتی که زندگی مشترک به بنبست برسه، زن با داشتن وکالت در طلاق میتونه بدون سالها دوندگی از همسرش جدا بشه. از طرف دیگه، مرد هم حق شرطگذاری داره؛ مثل تعیین محل سکونت، محدود کردن بعضی مشاغل برای همسر، یا شرط مالی در صورت طلاق.
البته شرطها باید مشروع، روشن، قابل انجام و سازگار با قانون باشن؛ شرطهایی که خلاف ذات ازدواج، خلاف نظم عمومی یا مبهم باشن، اعتباری ندارن. برای همین لازمه شرطها دقیق و شفاف نوشته بشن و بهتره برای ضمانت اجرایی قوی، وجهالتزام یا جریمه هم براشون تعیین بشه.
در عمل، شروط ضمن عقد مثل یک بیمهنامهی حقوقی عمل میکنن. شاید هیچوقت استفاده نشه، اما وقتی اختلاف یا بحران پیش بیاد، این شروط میتونن مسیر زندگی مشترک رو از کشمکشهای فرسایشی و دادگاههای طولانی نجات بدن.
پس توصیه میکنم قبل از امضای عقدنامه، چه زن باشی چه مرد، حتماً این بخش رو جدی بگیری، مشورت حقوقی بگیری و شرطهایی که برات مهمه رو مکتوب کنی. این کار نهتنها جلوی اختلافهای آینده رو میگیره، بلکه باعث میشه زندگی مشترک بر پایهی شفافیت و توافق واقعی پیش بره.
راوی حقوقی (یکی از بخشهای راوی آنلاین) همیشه تأکید میکنه که شروط ضمن عقد فقط چند خط ساده توی دفترچه نیست؛ این شرطها میتونن آیندهی یک زندگی رو تغییر بدن. پس بهجای بیتوجهی، باید با آگاهی و دقت نوشته و امضا بشن.