نمونه قرارداد پیمانکاری ساختمان صفر تا صد (همراه با نمونه کامل)

نمونه قرارداد پیمانکاری ساختمان به‌همراه نکات حقوقی، بندهای مهم، ضمانت اجرا و یک متن کامل برای استفاده مستقیم رو میتونی تو این مقاله از راوی حقوقی بخونی و دریافت کنی. در ادامه همراه باش.

اگه تصمیم گرفتی یه پروژه ساختمونی رو شروع کنی و می‌خوای یه پیمانکار برای اجرای اون بیاری، حتماً لازمه یه قرارداد درست و حسابی بینت ببنده. چون اگه قرارداد دقیق نباشه، خیلی راحت ممکنه وسط پروژه با کلی دردسر و دعوا مواجه بشی. توی این مقاله قراره کامل و شفاف درباره نمونه قرارداد پیمانکاری ساختمان حرف بزنم؛ از چی هست گرفته تا بندهای مهمش، نکات حقوقی، ضمانت اجرا و حتی یک نمونه قرارداد قابل استفاده.

قرارداد پیمانکاری ساختمان چیه؟

قرارداد پیمانکاری ساختمان، یه نوع قرارداد رسمیه که بین دو نفر یا بیشتر (معمولاً بین کارفرما و پیمانکار) بسته میشه. توی این قرارداد، یه طرف (پیمانکار) قبول می‌کنه که یه پروژه ساختمونی خاص رو طبق نقشه، برنامه زمان‌بندی و مشخصات فنی انجام بده، و طرف دیگه (کارفرما) هم تعهد می‌ده که در ازای انجام اون کار، مبلغ مشخصی به پیمانکار پرداخت کنه.

حالا بذار با یه مثال ساده توضیح بدم:

فرض کن من یه زمین دارم و می‌خوام یه خونه دوطبقه روش بسازم. خودم نه وقتش رو دارم نه تخصصش رو. پس یه پیمانکار پیدا می‌کنم و باهاش یه قرارداد می‌بندم که اون بیاد این پروژه رو از صفر تا صد برام بسازه.

توی اون قرارداد دقیقاً مشخص می‌کنم که:

• چی باید بسازه؟ (مثلاً اسکلت فلزی، بتن‌ریزی، برق‌کشی، گچ‌کاری و غیره)

• چقدر زمان داره؟

• چطور و چقدر باید پرداخت کنم؟

• اگه کار رو ناقص یا بد انجام بده چه جریمه‌ای باید بده؟

اینجاست که قرارداد پیمانکاری وارد بازی میشه.

هدف از قرارداد پیمانکاری چیه؟

هدف اصلی از این قرارداد، جلوگیری از اختلاف، اتلاف وقت و هزینه و مشخص‌ کردن دقیق مسئولیت‌ هاست. با نوشتن یه قرارداد درست، هم کارفرما خیالش راحته که پروژه‌ش به موقع و درست انجام میشه، هم پیمانکار می‌دونه در برابر چی پول می‌گیره و چه شرایطی داره.

ویژگی‌های مهم قرارداد پیمانکاری ساختمون

برای اینکه این قرارداد رسمی، معتبر و قابل دفاع باشه، باید چند تا ویژگی مهم داشته باشه:

1. مشخص بودن موضوع قرارداد
   یعنی باید دقیق بنویسی که چه کاری باید انجام بشه. مثلاً فقط اسکلت؟ یا نازک‌کاری هم هست؟

2. مدت زمان اجرای کار
   حتماً تاریخ شروع و پایان رو مشخص کن. مثلاً از ۱ خرداد تا ۱۵ شهریور.

3. مبلغ و نحوه پرداخت
   مبلغ کل پروژه، نحوه قسط‌بندی، پرداخت بعد از هر مرحله، شرایط پرداخت نقدی یا چک و…

4. وظایف دقیق هر طرف
   مثلاً پیمانکار موظفه که مصالح بیاره یا فقط اجرا رو انجام بده؟ کارفرما قراره مجوزها رو بگیره یا نه؟

5. ضمانت اجرا
   مثل سفته، چک یا جریمه تأخیر برای تضمین کار درست.

6. شرایط فسخ قرارداد
   اگه یکی از طرف‌ها بدقولی کنه، تکلیف چی میشه؟

7. حل اختلاف
   اگه دعوا شد، کجا باید پیگیری کرد؟ دادگاه؟ داور؟ شورای حل اختلاف؟

نقش پیمانکار تو این قرارداد چیه؟

پیمانکار همون کسیه که متعهد میشه کار ساخت‌وساز رو انجام بده. اون باید بر اساس نقشه‌ها، دستورالعمل‌ها و زمان‌بندی‌ای که تو قرارداد نوشته شده، پروژه رو به موقع و درست تحویل بده.

اگه خوب کار کنه، پولشو می‌گیره. ولی اگه:

• تأخیر داشته باشه،

• خراب‌کاری کنه،

• یا پروژه رو ناقص تحویل بده،

انواع قراردادهای پیمانکاری ساختمون

۱. قرارداد پیمانکاری دستمزدی (مقطوع)

توی این مدل قرارداد، کل مبلغ پروژه از همون اول توافق میشه و دیگه تحت هیچ شرایطی تغییر نمی‌کنه. یعنی چه قیمت مصالح بالا بره، چه پایین بیاد، پیمانکار موظفه که کار رو با همون مبلغ تعیین‌شده تموم کنه.

📌 مثال:

اگه من و پیمانکار توافق کنیم که کل کار ساخت اسکلت یه خونه رو با مبلغ ۵۰۰ میلیون تومن انجام بده، اون دیگه نمی‌تونه بعداً به خاطر گرون‌شدن آهن، پول بیشتری ازم بخواد.

✅ مزایا:

• خیال کارفرما از بابت هزینه‌ها راحته.

• هزینه نهایی پروژه قابل پیش‌بینیه.

• مدیریت مالی پروژه بهتر انجام میشه.

❌ معایب:

• پیمانکار ممکنه از کیفیت کم کنه تا به سود برسه.

• اگه تغییراتی تو پروژه ایجاد شه، پیمانکار زیر بار اضافه‌کاری رایگان نمیره.

• انگیزه پیمانکار برای افزایش کیفیت ممکنه کم بشه.

📌 این مدل بیشتر برای پروژه‌هایی خوبه که طراحی و برآورد هزینه‌ها از قبل دقیق انجام شده و تغییرات زیادی حین اجرا نداره.

۲. قرارداد پیمانکاری درصدی

تو این نوع قرارداد، پیمانکار از قبل نمی‌دونه چقدر قراره دریافت کنه. بلکه درصدی از هزینه‌های واقعی اجرای پروژه رو به‌عنوان حق‌الزحمه دریافت می‌کنه. یعنی هرچقدر هزینه کل بالا بره، دستمزد پیمانکار هم بالا می‌ره.

📌 مثال:

فرض کن پیمانکار و من توافق کنیم که ۱۵٪ از کل هزینه‌های پروژه سهم پیمانکاره. اگه کل هزینه‌ها بشه ۱ میلیارد تومن، دستمزد پیمانکار میشه ۱۵۰ میلیون تومن.

۲. قرارداد پیمانکاری درصدی

تو این نوع قرارداد، پیمانکار از قبل نمی‌دونه چقدر قراره دریافت کنه. بلکه درصدی از هزینه‌های واقعی اجرای پروژه رو به‌عنوان حق‌الزحمه دریافت می‌کنه. یعنی هرچقدر هزینه کل بالا بره، دستمزد پیمانکار هم بالا می‌ره.

📌 مثال:

فرض کن پیمانکار و من توافق کنیم که ۱۵٪ از کل هزینه‌های پروژه سهم پیمانکاره. اگه کل هزینه‌ها بشه ۱ میلیارد تومن، دستمزد پیمانکار میشه ۱۵۰ میلیون تومن.

✅ مزایا:

• شفافیت کامل در هزینه‌ها.

• پیمانکار انگیزه داره پروژه رو به‌خوبی و سریع پیش ببره چون هر چی بیشتر هزینه بشه، سهم خودش بیشتر میشه.

• برای پروژه‌هایی که هزینه‌ها هنوز دقیق مشخص نیستند، خیلی مناسبه.

❌ معایب:

• ریسک بالا برای کارفرما؛ چون پیمانکار ممکنه عمداً هزینه‌ها رو بالا ببره.

• ممکنه کنترل مالی از دست کارفرما خارج بشه.

• باید حسابدار یا ناظر قوی باشه که دقیق همه هزینه‌ها رو بررسی کنه.

📌 این نوع بیشتر برای پروژه‌هایی کاربرد داره که پیچیدگی بالا دارن یا هنوز برآورد دقیقی ازشون در دست نیست.

• شفافیت کامل در هزینه‌ها.

• پیمانکار انگیزه داره پروژه رو به‌خوبی و سریع پیش ببره چون هر چی بیشتر هزینه بشه، سهم خودش بیشتر میشه.

• برای پروژه‌هایی که هزینه‌ها هنوز دقیق مشخص نیستند، خیلی مناسبه.

❌ معایب:

• ریسک بالا برای کارفرما؛ چون پیمانکار ممکنه عمداً هزینه‌ها رو بالا ببره.

• ممکنه کنترل مالی از دست کارفرما خارج بشه.

• باید حسابدار یا ناظر قوی باشه که دقیق همه هزینه‌ها رو بررسی کنه.

📌 این نوع بیشتر برای پروژه‌هایی کاربرد داره که پیچیدگی بالا دارن یا هنوز برآورد دقیقی ازشون در دست نیست.

۳. قرارداد پیمانکاری مدیریت پیمان

اینجا پیمانکار مثل یه مدیر پروژه عمل می‌کنه. خودش مستقیماً کار اجرایی نمی‌کنه، بلکه نیروها، مصالح، ابزار و پیمانکارهای جزء رو مدیریت می‌کنه. کارفرما هم هزینه‌ها رو مستقیماً پرداخت می‌کنه.

📌 مثال:

من یه مدیر پروژه به‌عنوان پیمانکار انتخاب می‌کنم. اون با نجار، برق‌کار، بنا و نقاش قرارداد جدا می‌بنده، کارهاشون رو هماهنگ می‌کنه و گزارش‌ها رو بهم می‌ده. ولی هزینه‌ها مستقیماً از طرف من پرداخت میشه.

✅ مزایا:

• کنترل کامل کارفرما روی هزینه‌ها.

• امکان استفاده از بهترین نیروها و مصالح.

• شفافیت بالا در اجرا.

❌ معایب:

• نیاز به حضور فعال کارفرما.

• پیچیدگی در پرداخت‌ها و مدیریت مالی.

• پیمانکار فقط مسئول نظارت و مدیریت کاره، نه اجرا، پس ممکنه کیفیت کار بسته به نیروهای دیگه متفاوت باشه.

📌 این نوع برای پروژه‌های بزرگ و حرفه‌ای خوبه که کارفرما خودش یا مشاورش کنترل کافی روی پروژه داره و می‌خواد شخصاً در جریان همه چیز باشه.

بندهای مهم در قرارداد پیمانکاری ساختمان

حتماً این بندها رو توی قراردادت بیار:

نکات حقوقی حیاتی در تنظیم قرارداد پیمانکاری

تجربه من نشون داده که بیشتر اختلافات بین کارفرما و پیمانکار، به خاطر ضعف در نوشتن قرارداد اتفاق می‌افته. اگه این نکات رو رعایت کنی، هم جلوی اختلاف رو می‌گیری، هم وقتی مشکلی پیش بیاد، می‌تونی محکم و قانونی از حقت دفاع کنی.

۱. از واژه‌های دقیق و حقوقی استفاده کن

مثلاً به‌جای «پیمانکار کارو خوب انجام بده»، بنویس: «پیمانکار متعهد است کلیه عملیات اجرایی موضوع قرارداد را طبق نقشه‌ها و مشخصات فنی مصوب انجام دهد.»

۲. همه پرداخت‌ها رو مرحله‌بندی و زمان‌بندی کن

یعنی دقیق بنویس: «۳۰٪ مبلغ قرارداد پس از اجرای فونداسیون و تأیید مهندس ناظر پرداخت می‌شود.» اینطوری نه پولت رو یک‌جا می‌دی، نه پیمانکار بدون انجام کار پول می‌گیره.

۳. ضمانت اجرا بذار

مثل گرفتن چک یا سفته بابت حسن انجام کار، یا نوشتن جریمه تأخیر. مثلاً: «به‌ازای هر روز تأخیر، مبلغ ۵۰۰ هزار تومان از پیمانکار کسر می‌گردد.»

۴. حتماً مشاوره حقوقی بگیر

یه وکیل خبره توی قراردادهای ساختمونی می‌تونه خیلی چیزها رو پیش‌بینی کنه که به ذهن ما نمی‌رسه. توی راوی حقوقی همیشه آماده‌ام راهنماییت کنم.

۵. حیطه مسئولیت پیمانکار رو دقیق مشخص کن

بعضی وقتا پیمانکار فکر می‌کنه فقط اجرا با اونه، ولی کارفرما انتظار داره مصالح رو هم خودش بخره. پس واضح بنویس کی چی باید بیاره و انجام بده.

۶. شرایط فسخ رو واضح بنویس

مثلاً: «در صورت تأخیر بیش از ۱۵ روز در اجرای کار، کارفرما حق فسخ یک‌طرفه قرارداد را دارد.»

۷. تکلیف بیمه کارگران و حوادث روشن باشه

باید معلوم باشه مسئولیت بیمه نیروهای کار با کیه. توی دادگاه یکی از چیزایی که خیلی مطرح میشه، همین مسئله است.

۸. تکلیف مالیات و کسورات قانونی مشخص باشه

حتماً توی قرارداد بیار که پرداخت مالیات، بیمه تأمین اجتماعی، عوارض و… با کدوم طرفه. معمولاً با پیمانکاره، ولی باید تو قرارداد بیاد.

۹. محل دقیق پروژه و مرزهای کاری رو بنویس

اگه آدرس یا محدوده پروژه دقیق نیاد، موقع اختلاف نمی‌تونی ثابت کنی پیمانکار چی رو خراب کرده یا کجا کار کرده.

۱۰. کارهای اضافی خارج از قرارداد رو لحاظ کن

بنویس: «هرگونه کار مازاد بر مفاد قرارداد، صرفاً پس از تأیید کتبی کارفرما و توافق بر مبلغ جداگانه، اجرا خواهد شد.»

۱۱. تعیین داور یا مرجع حل اختلاف

اگه نمی‌خوای بری دادگاه، از اول توی قرارداد بنویس: «در صورت بروز اختلاف، موضوع به داوری آقای… ارجاع می‌شود.» یا مثلاً بگو «مرجع صالح، دادگاه محل وقوع پروژه است.»

۱۲. امضای دو شاهد

داشتن امضای دو شاهد باعث میشه توی دعاوی قضایی، قدرت اثبات قراردادت بیشتر بشه. مخصوصاً وقتی پیمانکار منکر بشه.

۱۳. قرارداد رو در دو نسخه تهیه کن

در متن بیار که: «این قرارداد در دو نسخه با اعتبار یکسان تنظیم گردیده و به امضای طرفین رسید.»

۱۴. تاریخ‌های دقیق شروع و پایان

به‌جای نوشتن «پروژه ظرف مدت سه ماه تحویل داده می‌شود»، دقیق بنویس: «از تاریخ ۱۴۰۴/۰۲/۰۵ تا ۱۴۰۴/۰۵/۰۵.»

۱۵. پیوست‌های فنی، نقشه‌ها و مشخصات رو ضمیمه کن

هرچی دقیق‌تر، بهتر. پیوست‌های فنی به قرارداد اعتبار قانونی می‌دن. حتی جدول مصالح، شماره نقشه، فایل‌های CAD و…

نمونه قرارداد پیمانکاری ساختمان

در ادامه یه نمونه قرارداد ساده و کامل می‌ذارم که می‌تونی برای شروع ازش استفاده کنی. البته لازمه هر قرارداد طبق شرایط خاص خودت تنظیم شه:

فسخ قرارداد پیمانکاری ساختمون چه شرایطی داره؟

من دیدم خیلیا نمی‌دونن که چطور میشه قرارداد رو فسخ کرد. فسخ وقتی ممکنه که:

۱. عدم اجرای تعهدات توسط پیمانکار

اگه پیمانکار کارهایی که تو قرارداد متعهد شده رو انجام نده، کارفرما می‌تونه با اخطار کتبی و طی مهلت مشخص، قرارداد رو فسخ کنه.

۲. تأخیر بیش از حد در زمان‌بندی پروژه

اگه پیمانکار بدون دلیل موجه از برنامه زمان‌بندی عقب بیفته، مثلاً پروژه رو به‌جای ۳ ماه، ۶ ماهه هم تموم نکنه، کارفرما حق فسخ داره.

۳. عدم پرداخت به‌موقع توسط کارفرما

پیمانکار هم حق داره اگه کارفرما اقساط یا مبالغ توافق‌شده رو پرداخت نکنه، کار رو متوقف کنه و بعد از اخطار، قرارداد رو فسخ کنه.

۴. فورس‌ ماژور (عوامل خارج از کنترل طرفین)

مثل سیل، زلزله، جنگ، تحریم، قطعی مصالح یا دستور تعطیلی پروژه از طرف مراجع رسمی. این شرایط باید به‌صورت مکتوب در قرارداد پیش‌بینی بشه.

۵. ورشکستگی یا فوت یکی از طرفین

اگه پیمانکار شخص حقیقی باشه و فوت کنه، یا شرکت پیمانکاری ورشکست بشه، کارفرما می‌تونه با دلایل معتبر قرارداد رو فسخ کنه (و بالعکس).

۶. انحراف از نقشه یا مشخصات فنی

اگه پیمانکار برخلاف نقشه‌ها یا مشخصات فنی کار کنه و تذکرهای کارفرما رو هم نادیده بگیره، قرارداد قابل فسخه.

۷. استفاده از نیروی غیرمجاز یا بدون بیمه

استفاده از نیروی غیرمتخصص، کارگر غیرمجاز یا کارگرهایی که بیمه ندارن، می‌تونه دلیل فسخ باشه مخصوصاً اگه باعث حادثه بشه.

۸. عدم اخذ مجوزها و مدارک لازم توسط کارفرما

اگه وظیفه گرفتن مجوزها با کارفرما باشه و اون همکاری نکنه، پیمانکار هم می‌تونه فسخ کنه.

۹. نقص یا توقف عمدی در کار توسط پیمانکار

پیمانکار عمداً کار رو کند کنه یا بخواد به‌زور پول بیشتری بگیره.

۱۰. ورود خسارت جبران‌ ناپذیر به پروژه یا تجهیزات

مثلاً اگر پیمانکار باعث خسارت مالی سنگین یا ریزش سازه بشه.

چطوری فسخ رو اعلام کنی؟

فسخ قرارداد رو نمی‌تونی شفاهی یا تلفنی اعلام کنی. باید:

• کتباً و رسمی اعلام کنی (از طریق اظهارنامه یا نامه رسمی)

• دلیل فسخ رو دقیق توضیح بدی

• مدارک و مستندات داشته باشی (مثلاً صورتجلسه تأخیر، گزارش مهندس ناظر، عدم پرداخت)

اگر طرف مقابل فسخ رو قبول نکنه، باید از طریق مراجع قانونی مثل دادگاه حقوقی یا داور مشخص‌شده تو قرارداد اقدام کنی.

ضمانت اجرایی قرارداد چیه و چرا مهمه؟

خیلی ساده بگم، اگه ضمانت اجرایی نداشته باشی، دستت به‌هیچ جا بند نیست. چک، سفته، ضمانت‌نامه بانکی یا حق‌الزحمه مرحله‌ای، همه اینا می‌تونه جلوی ضرر رو بگیره.

ضمانت اجرایی تو قرارداد یعنی همون «چوب بالا سر» برای اینکه طرف مقابل قراردادش رو درست انجام بده. یعنی اگه یکی از طرفین – مخصوصاً پیمانکار – به تعهداتش عمل نکرد، طرف دیگه بتونه یه ابزار قانونی و عملی برای جبران خسارت داشته باشه. چون فقط نوشتن جمله “پیمانکار باید کار رو درست انجام بده” کافی نیست؛ اگه ضمانتی پشت این جمله نباشه، در عمل بی‌فایده‌ست.

بذار یه مثال بزنم: فرض کن من با یه پیمانکار قرارداد می‌بندم برای اجرای اسکلت فلزی ساختمون. اونم امضا می‌کنه که ظرف ۳ ماه کار رو تحویل بده. اما بعد از یه ماه، کار رو ول می‌کنه و میره سر یه پروژه دیگه. اگه من ضمانت اجرایی نذاشته باشم، فقط می‌تونم ازش خواهش کنم یا برم دادگاه و ماه‌ها دوندگی کنم. اما اگه ازش یه چک تضمینی یا سفته ضمانت گرفته باشم، یا تو قرارداد نوشته باشم که «به‌ازای هر روز تأخیر، ۲ میلیون تومان جریمه تعلق می‌گیره»، اون موقع قدرت دارم که سریع و قانونی خسارتم رو جبران کنم.

ضمانت اجرایی در واقع یه اهرم فشار قانونیه که باعث میشه پیمانکار بدون تعلل کارش رو به موقع و با کیفیت انجام بده. حالا بریم ببینیم این ضمانت‌ها چه مدل‌هایی دارن:

انواع ضمانت‌های اجرایی تو قرارداد پیمانکاری:

1. چک تضمینی یا سفته
   از پیمانکار یه چک یا سفته به مبلغ مشخص (مثلاً ۱۰٪ کل قرارداد) می‌گیری تا اگه پروژه رو نیمه‌کاره ول کرد یا خرابکاری کرد، بتونی سریع از طریق اجرا گذاشتن اون، بخشی از خسارتتو جبران کنی.

2. جریمه تأخیر در انجام کار
   توی قرارداد بنویس: «در صورت تأخیر در هر مرحله از پروژه، به‌ازای هر روز، مبلغ ۵۰۰ هزار تومان جریمه در نظر گرفته خواهد شد.» این باعث میشه پیمانکار خیلی جدی‌تر سر زمان‌بندی بمونه.

3. ضمانت‌نامه بانکی
   بعضی وقتا پیمانکار به‌جای چک، از بانک یه ضمانت‌نامه معتبر می‌گیره که اگه بدقولی کرد، بانک موظفه خسارت کارفرما رو بده. این روش برای پروژه‌های بزرگ خیلی حرفه‌ایه.

4. حق فسخ یک‌طرفه به نفع کارفرما
   اگه پیمانکار تعهداتش رو انجام نده، کارفرما می‌تونه بدون رفتن به دادگاه، یه‌طرفه قرارداد رو فسخ کنه. البته باید این شرط توی قرارداد باشه و دقیق تعریف شده باشه.

5. نگه‌داشت بخشی از مبلغ قرارداد تا پایان کار
   مثلاً می‌نویسی ۱۰٪ آخر قرارداد فقط بعد از تحویل کامل، بازدید نهایی و تأیید کیفیت پرداخت میشه. این باعث میشه پیمانکار تا آخر کار بمونه و خوب تحویل بده.

6. تعهد کتبی به جبران خسارت در صورت تخلف
   این بند باید تو قرارداد باشه که اگه پیمانکار باعث ضرر شد (مثلاً ریزش سقف، شکستن سنگ‌ها، آسیب به اموال همسایه)، موظفه تمام هزینه‌های جبران رو تقبل کنه.

چرا ضمانت اجرا مهمه؟

• چون فقط با حرف و امضا نمی‌شه پروژه ساختمونی رو پیش برد.

• چون خیلی از پیمانکارها وسط کار دنبال سود بیشتر می‌رن یا سر پروژه‌های دیگه حواسشون پرت میشه.

• چون اگه پیمانکار بدقولی کنه، تو نباید متضرر شی و خونه‌ات نیمه‌کاره بمونه.

• چون وقتی بدون ضمانت قرارداد می‌بندی، عملاً هیچ ابزار اجرایی نداری.

• چون رفت‌و‌آمد تو دادگاه زمان‌بر و خسته‌کننده‌ست، ولی با یه چک یا سفته یا ضمانت‌نامه، سریع‌تر به حقت می‌رسی.

چه نکاتی تو تنظیم قرارداد نباید فراموش شه؟

خیلیا وقتی می‌خوان یه قرارداد پیمانکاری ببندن، فکر می‌کنن فقط کافیه بنویسن “پیمانکار فلان کار رو انجام بده و فلان مبلغ بگیره” و امضا کنن. اما واقعیت اینه که یه قرارداد ساختمونی، کلی جزئیات مهم داره که اگه دقیق نیاد توی متن قرارداد، ممکنه وسط کار به اختلاف بخوری یا حتی بعد از تموم شدن پروژه، نتونی حقت رو بگیری.

تو دنیای واقعی، اختلاف سر چیزایی پیش میاد که هیچ‌وقت فکرش رو هم نمی‌کنی؛ مثلاً اینکه آدرس پروژه دقیق نبوده، مشخص نبوده کی بیمه کارگرا رو باید بده، یا اصلاً معلوم نیست کار از کی شروع میشه و کی باید تحویل داده بشه. این چیزا شاید اولش کوچیک به‌نظر برسه، ولی اگه توی قرارداد نوشته نشن، می‌تونن باعث کلی دردسر قانونی، هزینه اضافی و حتی دادگاه رفتن بشن.

برای همین، تو این بخش از مقاله، می‌خوام همه نکات ریز و درشت و حقوقی که تو تنظیم قرارداد پیمانکاری ساختمون نباید از قلم بندازی رو بهت بگم. اینا مواردیه که خودم بارها باهاشون تو پروژه‌های مختلف برخورد داشتم و می‌دونم نبودنشون چقدر می‌تونه مشکل‌ساز بشه. آماده‌ای؟ بریم سراغ جزئیات.

۱. آدرس دقیق پروژه

حتماً آدرس کامل و رسمی محل اجرا رو بنویس، با کدپستی. چون یکی از مبناهای حقوقی برای اثبات محل اختلاف، همینه.

۲. مشخصات کامل طرفین قرارداد

شامل نام و نام خانوادگی، شماره ملی، شماره شناسنامه، تاریخ تولد، شماره تماس، آدرس محل سکونت یا دفتر، و حتی اطلاعات شرکت (در صورت حقوقی بودن طرف قرارداد).

۳. تاریخ دقیق شروع و پایان قرارداد

به‌جای نوشتن “از زمان امضا”، بنویس: “از تاریخ ۱۴۰۴/۰۵/۰۱ تا تاریخ ۱۴۰۴/۰۸/۰۱”. این تاریخ مبنای پیگیری تأخیراته.

۴. شرح دقیق موضوع قرارداد

مثلاً فقط ننویس “اجرای پروژه ساختمانی”. بنویس “اجرای اسکلت فلزی با متراژ ۳۵۰ مترمربع واقع در خیابان… شامل فونداسیون، ستون‌گذاری، سقف‌کشی و جوشکاری مطابق نقشه‌های پیوست”.

۵. ذکر جزئیات فنی و نقشه‌ها به‌صورت پیوست

نقشه‌های اجرایی، جدول مصالح، نوع اسکلت، برند مصالح، مشخصات اجرایی، سیستم لوله‌کشی، برق‌کشی و… همه باید به قرارداد ضمیمه بشن.

۶. مبلغ دقیق قرارداد و شیوه پرداخت

با عدد و حروف بنویس. مثلاً: “مبلغ ۹۸۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال معادل نود و هشت میلیون تومان”. زمان‌بندی پرداخت هم حتماً مشخص بشه.

۷. نحوه پرداخت‌ها (مرحله‌ای یا درصدی)

مثلاً ۲۰٪ پیش‌پرداخت، ۳۰٪ بعد از مرحله اسکلت، ۳۰٪ پس از سفت‌کاری، ۲۰٪ انتهای کار. قید کن که پرداخت‌ها بعد از تأیید کتبی کارفرماست.

۸. ضمانت اجرای قرارداد

مثل چک، سفته، ضمانت‌نامه بانکی یا جریمه تأخیر. قید کن ضمانت تا چه تاریخی اعتبار داره و کی قابل وصوله.

۹. بیمه کارگران و مسئولیت حوادث

حتماً ذکر بشه مسئولیت بیمه نیروهای کار با کدوم طرفه. چون اگه حادثه‌ای بیفته و بیمه‌ای در کار نباشه، دردسرهای قانونی بزرگی پیش میاد.

۱۰. تعهدات دقیق هر طرف

چه کارهایی با پیمانکاره؟ چه چیزایی رو کارفرما باید فراهم کنه؟ مصالح، مجوز، نظارت، نیروی انسانی و…

۱۱. شرایط فسخ قرارداد

نحوه فسخ، دلایل فسخ، نحوه اعلام، مهلت اعلام فسخ، مسئولیت هزینه‌های بعد از فسخ.

۱۲. داوری و حل اختلاف

ذکر داور یا مرجع قانونی. مثلاً: “در صورت بروز اختلاف، موضوع به داوری آقای مهندس … ارجاع داده می‌شود.”

۱۳. امضای دو شاهد (در صورت امکان)

به ویژه تو قراردادهای غیررسمی، داشتن شاهد خیلی به کارت میاد. شاهد باید مشخصات کامل و امضا داشته باشه.

۱۴. عبارت «این قرارداد در دو نسخه معتبر تنظیم شده»

حتماً بنویس که نسخه‌ها اعتبار یکسان دارن و به امضای طرفین رسیده.

۱۵. حق تغییرات یا اضافه‌کاری

باید معلوم شه اگه کارفرما وسط پروژه خواست یه کاری اضافه بشه، شرایطش چیه. مثلاً: “هرگونه تغییر در نقشه یا اضافه‌کاری با تأیید کتبی طرفین و پرداخت هزینه جداگانه انجام می‌شود.”

۱۶. پیش‌بینی خسارت احتمالی به اموال یا همسایه‌ها

بنویس اگه پیمانکار باعث خسارت به املاک مجاور یا اموال پروژه شد، مسئول جبرانش کیه.

۱۷. نحوه تحویل کار و تأیید نهایی

بنویس تحویل کار باید کتبی باشه و به تأیید کارفرما یا ناظر فنی برسه. بدون این تأیید، کار کامل محسوب نمی‌شه.

۱۸. تعهد به رعایت قوانین شهرداری، نظام مهندسی و مقررات ایمنی

اگه تخلفی اتفاق بیفته و جریمه شهرداری بیاد، مشخص کن مسئول پرداخت کیه.

۱۹. ذکر پیوست‌ها و اسناد وابسته به قرارداد

مثلاً: نقشه‌ها، جدول زمان‌بندی، لیست مصالح، رضایت‌نامه نهایی، فاکتورها، صورت‌وضعیت‌های پرداختی و…

جمع‌بندی

تنظیم قرارداد پیمانکاری ساختمون، فقط یه امضا روی یه برگه نیست؛ یه قدم مهم و حیاتی‌ست برای اینکه پروژه‌ات با آرامش و بدون دردسر جلو بره. خیلیا فکر می‌کنن همین که بگن “برو بساز و آخرش پولتو بگیر”، همه چی حله؛ ولی واقعیت اینه که بدون قرارداد دقیق، هر لحظه ممکنه یه اختلاف کوچیک، تبدیل به یه دعوای بزرگ شه.

توی این مقاله با کمک راوی حقوقی، قدم‌به‌قدم از تعریف قرارداد پیمانکاری، انواع رایجش مثل مقطوع، درصدی و مدیریت پیمان، تا بندهای مهم قرارداد، شرایط فسخ، ضمانت اجرا، نکات حقوقی و حتی یه نمونه متن خام کامل رو برات باز کردم. سعی کردم هر نکته‌ای که تو تجربه کار واقعی ممکنه به کارت بیاد، بنویسم تا وقتی خواستی قراردادی ببندی، دیگه چیزی از قلم نیفته.

✅ یاد گرفتی که:

• قرارداد باید شفاف، مرحله‌به‌مرحله و مستند باشه.

• از چک، سفته، یا جریمه تأخیر به عنوان ضمانت استفاده کنی.

• فسخ قرارداد هم شرایط خاص خودش رو داره و باید مکتوب و مستند باشه.

• کلی جزئیات مثل آدرس پروژه، اطلاعات طرفین، نقشه‌ها، زمان‌بندی، نحوه پرداخت و پیوست‌ها، نباید از قلم بیفته.

پس اگه قراره یه پروژه ساختمونی رو استارت بزنی، اولین کاری که باید بکنی، نوشتن یه قرارداد حرفه‌ایه. نذار بعداً بگی “ای کاش اون بند رو هم اضافه کرده بودم” یا “ای کاش ضمانت می‌گرفتم”. تو دنیای ساخت‌وساز، پیشگیری همیشه خیلی ارزون‌تر از حل کردن مشکله.

اگه سؤالی داری، تجربه‌ای از کار با پیمانکارها داشتی یا حتی یه نکته حقوقی خاصی رو می‌خوای بدونی، همین پایین توی کامنت‌ها برام بنویس. با افتخار جواب می‌دم. راوی حقوقی، یکی از بخش‌های تخصصی از رسانه آموزشی راوی آنلاین که کنارت ایستاده تا با زبون ساده، هوشمندانه‌تر از حقت دفاع کنی. دنبال کن، بخون، یاد بگیر و از قانون نترس!